Daha önce özel olarak bu konuyla ilgili bir şey yazmadım ama bu otistik topluluklarında sık konuşulan bir konu. O yüzden şimdi, maskelemenin detaylı bir açıklamasını, örneklerini, neyin buna sebep olduğunu, ve neden maskelemenin zararlı ama bazen gerekli olabileceğini açıklayacağım.
Maskeleme otistik insanların otistik davranışlarını gizleyip (maskeleyip), onları sosyal açıdan daha kabul edilebilir (nörotipik) davranışlarla ve tutumlarla değiştirmesidir. Bizler genellikle bunu okullar ve iş yerleri de dahil olmak üzere, nörotipik sosyal ortamlarına uyum sağlayabilmek için yapıyoruz.
Maskeleme aşırı dikkatli içsel düşünceleri zorunlu kılar ve genellikle aşırı tetikte olma haline ve başkalarının onun vücudunu nasıl gördüğüne odaklanmaya sebep olur.
Bunu öğreten aile olsun veya toplum olsun, küçüklükten beri otistik insanlara, onların dünyayla etkileşim biçiminin yanlış olduğu öğretiliyor. Bizlere göz teması kurmamız gerektiği, bir otorite figürü bizimle konuştuğunda gülümseyip başımızı sallamamız gerektiği, hareket etmeden oturmamız gerektiği ve “sessiz ellerimiz” olması gerektiği öğretiliyor.
Tüm bunlar çoğumuzun göz temasını çok yorucu bulmasına, duyusal ihtiyaçlarımızı karşılayabilmek için stereotipi (stim) davranışlar yapmaya ihtiyacımızın olmasına ve farklı iletişim yöntemleri kullanmaya ihtiyacımız olmasına rağmen öğretiliyor.
Bizlere yaşıtlarımız tarafından kabul edilmek için onların konuşma ve davranış biçimlerini taklit etmemiz gerektiği öğretiliyor. Uyum sağlamayı öğrenmek zorundayız. Birçoğumuz maskelemeyi deniyoruz ama maskeleme inanılmaz yorucu bir iş. Başka insanlara doğal olarak gelen davranışlar, bizim sürekli farkında olup çaba göstermemiz gereken bir şey.
Maskelemenin sonucu olarak yaşadığımız inanılmaz acı ve yorgunluk, genellikle meltdownlara (duygusal çöküş) ve hatta uzun süreli otistik tükenişlerine (autistic burnout) dahi sebep olabiliyor. Ben anaokulunda ve ilkokuldayken durmaksızın maskeleme yapıyordum. Stereotipi (stim) davranışlarımı engelledim. Örnek bir öğrenciydim. Her gün gülümseyip herkesle göz teması kurdum. Ve neredeyse her gün eve geldiğimde korkunç duygusal çöküşler yaşadım.
Bağırma, ağlama, şiddetli duygusal çöküşler. Çoğu duygusal çöküşlerim 30-40 dakika arasında sürüyordu ama 3 saate vardığı zamanlar da oldu.
Yıllarca otistik maskelemenin etkilerinden acı çektikten sonra, 8 yaşında, bu duygusal çöküşler ailemi benim için otizm teşhisi almaya yönlendiren şey oldu. Otistik olduğumu bilmediğim için, çevremdeki nörotipik insanlar gibi davranmam gerektiğini düşünüyordum. Öğretmenlerimi mutlu etmek ve arkadaş bulmak istiyordum. Öğretmenlerimden gelen eleştirilere karşı çok hassastım, bu yüzden bu eleştirileri engelleyebilmek için her şeyi yaptım.
Çok net olarak otistik bir sınıf arkadaşımın sesten korunmak için kulaklık taktığını, ve benim de keşke benim de kulaklığım olsaydı diye düşündüğümü hatırlıyorum.
Onun gibi stim yapabilmek istiyordum. Onun gibi duyusal molalar alabilmek istiyordum ama yapamazdım, çünkü otizm teşhisim yoktu.
Üstelik “yüksek fonksiyonlu” olarak görüldüğünüz zaman, bu size ne kadar zarar verirse versin sizden maskeleme yapmanız bekleniyor.
Ölçülebilir yüksek zekam ve gelişmiş maskeleme yeteneğim birleşince, bu benim “Hafif, yüksek fonksiyonlu Aspergers” tanısı almama sebep oldu.
Tabii 9 yaşında hala kendi başıma yıkanamadığımı, dişimin fırçalanması için ailemin beni tutması gerektiğini, veya çok şiddetli meltdownlar yaşadığım için birkaç tane kapı kırdığımı boş verin.
Yüksek fonksiyonlu olarak etiketlendiğim için, benden otistik davranışlarımı evde ve okulda maskelemem bekleniyordu ama otistik olduğumu öğrendiğimde, bu zorunluluğa karşı isyan ettim. 9 yaşında daha fazla stim yapmaya, daha rahat konuşma biçimlerini denemeye ve duyularımla yeniden etkileşime girmeye başladım.
Ebeveynlerim bana “Daha çok otistik gibi davranmayı bırak.” diyordu ama ben yalnızca kaybettiğim bir parçamı yeniden keşfetiyordum.
Şimdi daha büyük olduğum için, kendimi biliyorum. Maskelemenin iyi bir fikir olduğu bazı durumları biliyorum, çünkü bunu yapmazsam bazı eğitim veya iş fırsatlarından faydalanamayacağım durumlar var.
Birçok profesyonel ortamlarda otistik davranışların hala kötü ve istenmeyen olarak görülmesi oldukça üzücü bir durum.
Bu yüzden öyle ortamlardayken, yapabildiğim yerde, olabildiğince maskelemeyi bırakmaya çalışıyorum.
Tuvalette vestibüler stim molaları veriyorum. İnsanlar etrafta yokken vokal stimler yapıyorum. Elimdeki yüzüklerle oynuyorum.
Ama maskeleme yine de zor, yine de aşırı yorucu ve yine de bana zarar veriyor.
Duruşumun, bacaklarımın pozisyonunun, ellerimin ve kollarımın hareketlerinin, yüz ifadelerimin, sözlerimin uygunluğunun ve daha fazlasının sürekli farkında olmam gerekiyor.
Her şeyden çok bu yüzden toplumun otistik davranışlarına ve vücut diline karşı daha çok hoşgörülü olmasını istiyorum.
Ben zıplayıp ellerimi sallayabildiğim ve insanların bana dik dik bakmak yerine güldükleri ve bana gülümsedikleri bir dünyada yaşamak istiyorum. Ben ses geçirmez kulaklık takan yetişkinlerin saygıyla karşılandığı ve ciddiye alınıldığı bir dünyada yaşamak istiyorum. Ben siyahi otistiklerin insan içinde meltdown yaşadıkları ve stim yaptıkları için vurulup öldürülmediği bir dünyada yaşamak istiyorum.
Maskelemeyi bırakmak herkes için farklı ama hepinizin toplum içinde yapılan her otistik davranışın devrimsel olduğunu bilmenizi istiyorum. Markette ellerinizi sallamanızın bir savaş narası olduğunu bilmenizi istiyorum. Toplum içinde ses kesici kulaklık takmanızın, onur madalyası takmak olduğunu bilmenizi istiyorum.
Sizin için yaratılmamış bir dünyada kurallara karşı çıkmanın ve sizi yok etmeye çalışanlara rağmen, dik durup varolmaya devam etmenin, bir insanın yapabileceği en cesur şey olduğunu bilmenizi istiyorum.
– Eden
ORJİNAL YAZI :
2 yorum “Otizmde Maskeleme Nedir Ve Ruh Sağlığını Nasıl Etkiler? // Çeviri”
Bu güzel çeviri için teşekkürler
Mükemmel. Tam bir manifesto.