Maraş’ta gerçekleşen deprem sonrası birçok otistik ve ailesi zorlu şartlar altında yaşamaya başladı. Bu değişimin en zorlu yanlarından birisi kalabalıkta zorlanma ihtimali yüksek otistiklerin kalabalıkta zaman geçirmek durumunda kalması oldu. Otistik depremzedelerin hayatını kolaylaştırmak için yapabileceğiniz birkaç şeyi derledik:
1- Otistik kişilerin stimlerini bastırmayın
Birçok otistik kişi stres anlarında ileri geri sallanmak ve ellerini sallamak tarzı stim davranışlarını daha sık gösterir. Çevrede bulunan kişiler bu davranışları durdurmanın otistik kişiyi sakinleştireceği düşüncesine kapılabilirler. Büyük bir travma atlatmış otistikler bu davranışları sakinleşmek için kullanabilir ve çevreye veya kişinin kendisine büyük bir zarar vermediği sürece dokunulmaması gerekir. Bununla birlikte stimlerin sert ve ani bir şekilde durdurulması fiziksel yaralanmalara sebep olabilir veya önceden yaralanmış otistiklere ciddi şekillerde zarar verebilir.
2- Otistik kişiyi kalabalıkta yalnız bırakmayın
Doğal afet durumlarında engelli kişiler kötü niyetli kişilerin istismarına özel olarak açık hale gelir. Yakınınız bir otistiğin veya yakınlarını kaybetmiş olan ve sizin ilgilendiğiniz bir otistiğin yalnız başına kalabalık alanlarda bulunması tehlikeyi arttırır. Birçok otistik kişi çevredekiler tarafından zarar görebilmekle beraber kafa karışıklığı yüzünden kaçmaya başlayabilir veya fark etmeden alandan çok uzaklaşabilir. Bunun engellenebilmesi için çevrede bulunan görevlilerin ailelerini kaybetmiş ve zarar görme ihtimali bulunan engellileri gözetlemeleri ve yalnız bırakmamaları gerekmektedir.
3- Değer verdiği eşyalara erişim varsa yanınızda bulundurun
Otistikler sevdikleri eşyalara otistik olmayan kişilerden daha yoğun bir şekilde bağlanabilir. Otistik kişinin değer verdiği eşyaya erişiminiz varsa yanınızda bulundurmanız kişinin kendine zarar verme, duygusal çöküş yaşayarak yoğun psikolojik acı yaşama veya ortamdan kaçmaya çalışma ihtimalini azaltabilir. Bununla birlikte eğer otistik kişinin değer verdiği eşyaya erişimi yoksa çevredeki görevlilerden benzer bir şey bulunup bulunamayacağını öğrenebilir veya Afet Otizm Dayanışma Ağı‘yla afetotizm@gmail.com adresinden iletişim kurarak neye ihtiyacınız olduğunu belirtebilirsiniz.
4- Otistik kişinin yoğun strese girmeye başladığını fark ederseniz yalnız bir alan bulmaya çalışın
Otistik kişiler kalabalık, yüksek ses ve rutin değişikliği tarzı olayları fiziksel olarak acı verici durumlar olarak deneyimleyebilir. Yaşanan depremin psikolojik baskısı ile diğer unsurların birleşmesi otistik kişiyi çöküşe sürükleyebilir. Böyle bir durumda imkân varsa otistik kişiyi sessiz ve çok fazla kişinin olmadığı bir alana götürmek, beraber sakinleşmesini beklemek kişinin ruh sağlığı için büyük önem taşır
5- Yardım sıralarında engelli kişiler ve ailelerine öncelik vermek gerekebilir
Otistik kişilerin yardım sıralarında beklerken yoğun stres yaşama ihtimali daha yüksektir. Bu yüzden yetkililerin sırayı önceliğe göre belirlemesi veya verilecek yardımın direkt olarak aileye götürülmesi gerekebilir. Bunun mümkün olmadığı durumlarda sıralarda beklerken otistik kişilerin yalnız bırakılmamaları ve her daim onu gözleyen kişilerle bir arada bulunmaları gerekir.
