“Yeni UDA”nın Bile Problematik Olmasının 5 Sebebi // Çeviri

Tahta bir maket el tahta bir puzzle parçası tutuyor
Tahta bir maket el tahta bir puzzle parçası tutuyor
Ann H adlı kişinin Pexels‘daki fotoğrafı

Ne zaman UDA’ya karşı bir şey söylesem hiç sekmeden iyi niyetli bir ebeveyn veya terapist aynı şeyleri söylemeye başlıyor…

“Yeni UDA çok farklı!”

“UDA terapistleri SENELERDİR böyle şeyler yapmıyorlar.”

“Sen ESKİ UDA, hakkında konuşuyorsun. Biz YENİ UDA yapıyoruz ve en iyi yöntem bu.”

Sizi anlıyorum. Gerçekten anlıyorum.

Çocuğunuz terapide olduğu zaman veya bir terapist olarak verdiğiniz terapilere zararlı denildiği zaman ilk isteğiniz kendinizi savunmak ve neden bu eleştirinin sizinle alakalı olmadığını açıklamak oluyor. 

Ama böyle düşünseniz bile bu savunmacılığı geride bırakıp biraz da olsa dinlemenizi istiyorum. En azından birçok otistiğin neden UDA’ya karşı olduğunu görebilecek kadar. Bahsedilen şey “yeni UDA” olsa bile. 

Tüm bunların üstünden geçtiğimize göre, “Yeni UDA’nın bile problematik olmasının 5 sebebi”ni paylaşacağım.

“Yeni UDA”nın Bile Problematik Olmasının 5 Sebebi 

Bu UDA ve neden zararlı olabileceği hakkında okuduğunu ilk yazı ise, size önceki yazımı okumanızı öneriyorum: UDA ile ilgili problem nedir? (1)

O yazım UDA’nın tarihinden ve neden otistik aktivistlerin UDA’ya karşı çıktığından bahsediyor.

Şu yazı da işinize yarayabilir: Her ebeveynin bilip dikkat etmesi gereken otizm terapisi kırmızı bayrakları. (2)

O yazım dikkat etmeniz gereken uyarılar hakkında, terapinin zararlı olup olmadığı hakkında ve aldığınız terapinin UDA olup olmadığı hakkında bolca bilgi içeriyor.

Tüm bunları söylediğimize göre, şimdi neden “yeni UDA”nın bile problematik olduğuna biraz daha detaylı bir şekilde bakalım.

1- UDA’nın Ana Hedefi Davranışları Değiştirmektir

İster yeni UDA’dan bahsediyor olun ister eski UDA’dan, bu terapinin ana amacı otistik davranışları değiştirmek. 

Ama davranış iletişimdir, ve ana hedef davranışı değiştirmek olduğu zaman bir yığın iletişim gözden kaçmış oluyor.

Daha önce otistik çocuğunuzun davranışını değiştirmeden önce yapmanız gereken üç önemli adımı yazdım. (3)

Ve UDA birçok zaman bu adımları tamamıyla görmezden geliyor.

Her şeyi geçtim, bu terapinin otistik davranışları değiştirmeye odaklanması, otistik davranışların kötü olduğunu ima ediyor. 

Otistik çocuklar sırf nörotipik çocuklar gibi davranmıyorlar diye davranışlarını değiştirmek zorunda kalmamalılar. 

Ve bir çocuğu sallanmak yerine masada sabit durmak üzerine eğitmek, nörotipik bir çocuk gibi iletişim kursun diye senaryolama öğretmek hiç adilce değil. 

2- İtaat Temelli Terapiler ve Rıza Konusunda Sorunlar

Yeni UDA’nın bile problematik olmasının en büyük sebeplerinden bir tanesi bunun itaat temelli bir terapi olması. 

Yani UDA’da otistik çocuk terapistin dediği şeye itaat ederse bu başarı olarak görülüyor.

Birçok zaman otistik çocukların en sevdiği oyuncakları ve atıştırmalıklarına terapistin dedikleri şeye itaat edinceye kadar el konuluyor. 

İnsanlar yeni UDA terapistlerinin çoğu itaat etmeyi reddeden çocuklara ceza vermiyor diye bu terapinin zararlı olmadığına inanıyorlar. Fakat otistik çocuğun istediği veya ihtiyacı olan bir şeyi (bu gerek yemek olsun, gerek bir nesne olsun, gerek ilgi olsun) vermeyi reddetmek ciddi anlamda problematik bir şey.

Bir dakikalığına parterinizin bir davranışınızı değiştirmenizi istediğini düşünün… Belki sık sık bulaşıkları yıkamayı unutuyorsunuz veya film esnasında çok fazla konuşuyorsunuz. 

Şimdi de partnerinizin onun istediğini yapıncaya kadar sizi tamamen görmezden geldiğini hayal edin. Veya size sarılmayı veya sizinle konuşmayı reddettiğini düşünün. Veya onun istediği “hedef davranışı” gösterinceye kadar televizyon izlemenize izin vermediğini düşünün. 

Çok korkunç olurdu değil mi? Bu durum size manipüle ediliyormuş gibi hissettirmez miydi? Sanki hiç önemli değilmişsiniz, tek önemli şey birisine itaat etmenizmiş gibi hissetmez miydiniz?

Her şeyi geçtim, çocukların eğitiminde, özellikle de otistik çocukların eğitiminde, katı bir şekilde itaate odaklanmak çok tehlikeli. Çünkü otistik çocuklar küçüklükten beri saatlerce itaat temelli terapilere maruz bırakıldıklarında, vücutlarının kendilerinin olmadığı mesajını almış oluyorlar. 

Birisi onlara vücutlarıyla bir şey yapmalarını söylerse itaat etmeleri gerektiğini öğreniyorlar.

Peki otistik çocuktan beklenen şey bir terapistin gelip masaya otur demesi değil de yaşıtlarının onu seks yapmaya zorlamasıysa ne oluyor zannediyorsunuz? 

Sonuç olarak: İtaat temelli terapiler inanılmaz problematik ve buna yeni UDA da dahil. 

3- Davranışları Dışarıdan Gelen Ödüllere Bağlama

Önceki maddeden sonra bu madde o kadar önemli değilmiş gibi gelebilir ama yine de bu konu hakkında konuşmamız gerekiyor.

Yeni UDA hedef davranışları yaratabilmek için için bol bol pozitif ödüller verme üzerine kurulu. 

Ve her ne kadar birçok insan bunun ceza vermekten daha iyi bir şey olduğunu düşünse de, bu da aslında kötü bir şey.

Araştırmalar ödül vermenin, uzun vadede çocukların ödül olmaksızın bir davranışı yapma ihtimalini azalttığını gösteriyor. (4)

Yani bir davranışı için çocuğa ödül verirseniz o davranış kısa vadede artabilir.

Ama o davranışı ödüllendirmeyi bırakırsanız veya çocuğa alışık olduğundan başka ortamlarda o davranışı göstermesini isterseniz ödüllerin etkinliği azalıyor.

Bu durum rutinlere çok bağlı olan otistik çocuklar için özellikle geçerli. 

Otistik çocukların zihinlerine göre onlara masaya oturmak için bir kere bonibon verdiysen hep bonibon vermen gerekiyor.

Eğer bonibon vermeyi bırakırsan neden otursunlar ki?

Otistik çocuğun neden davranışın değişmesi gerektiğini anlamasını sağlamak ve davranışı değiştirmek için yapılan plana dahil etmek çok daha iyi bir fikir. 

Ama bunu yapmak için önce neden bir davranışı değiştirmek istediğinizi ve o davranışın neden ortaya çıktığını bulmanız gerekiyor. 

4- Uzun Saatli Terapiler Otistik Çocukların Hayatını Kısıtlıyor

Bu durum hem eski hem de yeni UDA için geçerli. 

Çoğu UDA terapisti bebek yaşta sayılabilecek çocuklar için bile haftada 20-40 saat arası terapi tavsiye ediyor.

Başka bir şekilde açıklamak gerekiyorsa: 2 yaş kadar küçük otistik çocuklardan part-time veya full-time süresinde bir işe sahip olmaları bekleniyor. İşleri de terapistlere itaat etmek ve nörotipik gibi davranmak. 

Çocukların daha çok oyun oynamaları gereken bir dönemde otistik çocuklara istedikleri şekilde oyun oynama lüksü bile verilmiyor. 

Hatta terapi saatleri dışında bile anne babalar sürekli olarak çocuklarıyla terapi aktivitelerini sürdürmeleri yönünde tavsiye alıyorlar. 

Tüm bunlar otistik bir çocuğa istedikleri gibi oyun oynamak için ne kadar vakit bırakıyor?

Otistik çocukların rahatlayabilmek için ne kadar zamanı kalıyor?

Neden otistik çocuklar bu kadar uzun saatler boyunca çalışmak zorundalar?

Ben hiçbir çocuğun haftada 20-40 saat çalışmak zorunda olduğuna inanmıyorum. Nokta. 

5- Otistik Çocukların Uyum Sağlamak İçin Değişmek Zorunda Olduklarını Savunma

Yeni UDA’nın bile kötü olmasının son sebebi de otistik çocukların bozuk olduklarını ve uyum sağlamak için değişmeleri gerektiği fikrini savunması. 

Bizler otistik çocukları sırf otistik özellikleri değişsin diye saatler boyunca terapiye yolladığımızda onlara ve toplumun tamamına otistik davranışların değiştirilmesi gerektiğini söylemiş oluyoruz. 

Stim yapmanın ve duygusal çöküşlerin yok edilmeye ve aşağılanmaya çalışılmasındansa anlaşılıp destek verildiği bir dünyada yaşamayı tercih ederim. 

Ama bu hayal otistik çocuklar öğretmenleri, arkadaşları ve diğer herkes tarafından kabul edilmek için saatler boyunca kendilerini değiştirmek zorundalarmış gibi hissettirildikleri sürece gerçekleşmeyecek. 

İşte, böylece yeni UDA’nın bile problematik olmasının 5 önemli sebebini açıklamış oldum.

Otistiklerin UDA’ya yönelik endişelerini görmezden gelmeden bu yazıdaki sebepleri hatırlayın. 

Unutmayın, sizin UDA deneyiminiz bazı makalelerde bahsedildiği gibi işkence dolu ve ceza bazlı olmadıysa bile, bu UDA’nın güvenli veya saygı temelli bir terapi yöntemi olduğu manasına gelmiyor. 

Orijinal metin: https://autisticmama.com/even-new-aba-is-problematic/

(1) https://autisticmama.com/big-deal-aba-therapy/

(2) https://autisticmama.com/autism-therapy-red-flags/

(3) https://autisticmama.com/before-addressing-your-autistic-childs-behavior/

(4) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27084549

Bir yorum ekleyin

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir