1- En önemli şey güvenlik
Çocuğunuz çöküş yaşamaya başladığında çok strese girdiği ve çevredeki uyaranlar yüzünden acı yaşayabileceği için kendine ve fark etmeden çevresine zarar verme eğilimi gösterebilir. Bu sebepten ötürü çocuğunuz çöküş geçiriyorsa çocuğunuzun ve çevrenizdeki herkesin güvende olduğundan emin olun. Eğer çocuğunuz çöküş yaşarken kendisine belli bir şekilde zarar verme (mesela başını duvara vurma) veya başkalarına zarar verme (mesela fark etmeden birisine vurma) eğilimi gösteriyorsa, bunların yaşanmadığından emin olmak için çocuğunuzun yanında durun ve yaşanan duruma göre müdahale etmeye çalışın (çocuğunuz kafasını bir yere vuruyorsa yumuşak bir şeyi araya koymak vb.)
2- Kibar olmak çocuğunuzdan daha önemli değil
Çöküş dışarıda gerçekleştiğinde birçok insan kendisinde bu duruma yorum yapma, ebeveynleri eleştirme veya uygunsuz sorular sorma hakkını görebiliyor. Bu her ne kadar can sıkıcı olsa da hiç kimseye bir şey borçlu değilsiniz. Gelip ebeveynliğinize laf eden amcaya, gelip niye çocuğunuzun böyle garip olduğunu soran teyzeye, size garip garip bakan insanlara hiçbir açıklama borçlu değilsiniz. Sırf kibarlık uğruna bu kişilere açıklama yapmaya çalışmanız dikkatinizi dağıtacağından ötürü güvenlik sorunları yaratabilir. Örneğin gelip sizi sorgulayan kişiye açıklama yaptığınız anda çocuğunuz ne olduğunu fark etmeden kendini caddeye atabilir veya yanlışlıkla kendine zarar verebilir.
Bu tarz kişiler aynı zamanda çocuğunuzla bağıra bağıra iletişim kurmaya veya çocuğunuza dokunmaya çalışabilir. Böyle anlarda sırf kibar olma uğruna sessiz kalırsanız çocuğunuzun daha fazla strese gireceği ve yaşadığı çöküşün kötüleşeceği kesinleşir. Eğer dışarıda çöküş yaşayan çocuğunuzu birisi rahatsız ediyorsa o kişiye sizden uzak durmasını ve çocuğunuza yaklaşmamasını söyleyebilirsiniz. Kibar olmak çocuğunuzun ruh sağlından daha önemli değil.
3- Mecbur değilseniz çocuğunuzun sevmediği şeyleri yapmayın
Duygusal çöküşler stresten ve duyusal aşırı yüklemeden ötürü kaynaklandığı için gereksiz yere çöküş yaşayan kişiye stres yaratmak, o kişinin çöküşünün daha uzun sürmesine ve daha zor hale gelmesine yol açar. Bazen çocuğunuz çöküş yaşıyor olsa bile onun istemediği ve strese girmesine sebep olacak şeyler yapmanız gerekenilir. Mesela çocuğunuz çöküş yaşıyorsa ve bunaldığı için montunu -20 derecelik bir havada çıkarmaya çalışıyorsa montunu giydirmeniz gerekir. Fakat çocuğunuz ılık bir havada montunu çıkarıp atıyorsa veya pek hoşunuza gitmeyen ama kimseyi tehlikeye ve sizi ciddi sıkıntıya sokmayan hareketler yapıyorsa bunları çöküş esnasında durdurmaya çalışmayın. Sonrasında hoşunuza gitmeyen konularda bir şeyler yapmaya çalışabilir ve müdahale edebilirsiniz ama çöküş esnasında çok gerekli olmadığı sürece müdahalede bulunmanız çöküşü uzatmak dışında bir şeye yaramaz.
4- Ciddi bir tehlike yoksa çocuğunuzu zorla sabit tutmaya çalışmayın
Özellikle çocukların yaşadığı çöküşler sık sık kendini yere atma, bir yerleri yumruklama vb. davranışlar içerdiği için yetişkinler sık sık çocukları tutmaları gerektiğini ve eğer çocuğu zorla sabit tutarlarsa çocuğun sakinleşeceğini düşünebiliyorlar. Bu düşünce doğru bir düşünce değil. Evet bazen çocuklar çöküş anında kendilerine ve başkalarına zarar verebildikleri için fiziksel olarak müdahale etmek gerektiği durumlar olabiliyor. Mesela çöküş yaşayan bazı çocuklar koşup kaçarak sakinleşmeye çalıştıkları için caddeye yakın bir yerde hayatlarını korumak için onları sabit tutmak gerekebiliyor. Fakat çocuğunuz çöküş yaşarken kendine veya başkasına ciddi zarar vermiyorsa, yolun ortasına atlama ihtimali yoksa ve kimseye ciddi bir zarar gelmeyecekse çocuğunuzu zorla sabit tutmanız için bir sebep yok. Aksine çöküş yaşayan otistik çocukları gereksiz yere sabit tutmak daha fazl strese girmelerine ve hapsedilmiş gibi hissetmelerine sebep olabileceğinden ötürü çöküşün süresini ve şiddetini arttıracaktır.
Çok ama çok gerekli olmadığı sürece çocuğunuzu zorla sabit tutmayın.
5- Mümkünse çöküşe sebep olan uyaranları ortadan kaldırmaya çalışın
Çöküş dışarıda gerçekleşirse dışarıdaki uyaranları ve strese sebep olan unsurları kaldırmak zor olacağından bu konuda farklı bir strateji izlemek gerekebilir. Mesela dışarıda çöküş başlayınca eğer çocuğunuzun ışık hassasiyetinin bu durumu tetiklemiş olabileceğini düşünüyorsanız güneş gözlüğü kullanmak, eğer bir ortamda çok ses varsa oradan uzaklaşmaya çalışmak ve çevredeki kişilerin çocuğunuzu daha fazla strese sokmasına izin vermemeye çalışmak gibi stratejiler sayesinde çöküşle başa çıkmanız kolaylaşabilir.
Çöküşü tetikleyen uyaranların ortadan kaldırılması çöküşün süresini azaltma konusunda en etkili yöntem olduğu için bunu mümkün olduğu kadar yapmanız çöküşle başa çıkma konusunda oldukça etkili olacaktır.
6- Çöküş yaşayan çocuğunuza kızmayın, bağırmayın
Bazı ebeveynler çöküşü şımarıklık veya çocuğun agresiflik/şımarıklık yaptığı bir şey olarak görüdüğü için sinirlenebiliyor.
Bu yüzden çocuklarına kızıp bağırarak çöküşü geçirebileceğini düşünen ebeveynler ortaya çıkabiliyor.
Duygusal çöküşler şımarıklıktan veya agresiflikten ötürü yaşanmadığı için çocuğunuza bağırmanız çocuğunuzu korkutmak ve çöküşün süresini uzatmak dışında hiçbir şeye yaramaz.
Ayrıca çöküş dışarıda kalabalık bir yerde gerçekleşiyorsa tüm uyaranların üstüne bir de sizin bağırmanız çöküşün şiddetini ve çocuğun yaşadığı stresi çok şiddetli bir şekilde arttırabilir.
7- Çöküş denilen şeyin istenince hemen durdurulabilecek bir şey olmadığını unutmayın
Duygusal çöküşler istemsiz olarak aşırı stres yüzünden başladığı için isteyince çöküşleri durdurmak mümkün değildir. Çöküşlerin hemen durdurulabilen şeyler olduğunu düşünmeniz çocuğunuza iyi gelmeyecek davranışlar sergilemenize sebep olabilir.
Çöküş geçiren çocuğunuza sürekli bir şeyler söyleyip dikkatini dağıtmaya çalışmanız, sürekli çocuğunuza kendisini toplamasını söylemeniz veya başkalarını göstererek onu korkutmaya çalışmanız (bak amca sana kızacak) hiçbir işe yaramaz. Çöküşler istemli başlatılıp durdurulabilen şeyler değildir. Bunun farkında olmadan çocuğunuza müdahale etmeye çalışmanız dışarıdayken uyaranlar fazla olduğu için özellikle kötü sonuçlar doğurabilir. Bu şekilde bir yaklaşım çöküşün çok daha uzun sürmesine ve çöküşten sonra toparlanmanın çok daha gecikmesine sebep olabilir. Buna sebep olmamak için en iyi seçenek çocuğunuzun ve çevrenizin güvende olduğundan emin olduktan sonra kendi haline bırakmaktır. Çocuğunuza sürekli olarak fiziksel veya konuşarak müdahale etmek çöküşün durmasını sağlamaz.
